Halkara Energetika Guramasynyň (IEA) täze hasabatynda Hytaý häzirki wagtda obeer şarynyň gün fotoelektrik (PV) panelleriniň 80 göteriminden gowragyny öndürýär we üpjün edýär diýilýär.
Häzirki ýaýbaňlandyryş meýilnamalaryna esaslanyp, Hytaý 2025-nji ýyla çenli ähli önümçilik prosesiniň 95 göterimine jogapkär bolar.
Hytaý soňky on ýylda ýaşaýyş we täjirçilik maksatly PV panellerini öndüriji bolup, PV üpjünçilik ulgamynda has işjeň bolan Europeewropadan, Japanaponiýadan we ABŞ-dan öňe geçdi.
IEA-nyň maglumatlaryna görä, Hytaýyň Sinszýan welaýaty dünýäde öndürilen ýedi gün paneliniň birine jogapkärdir.Mundan başga-da, hasabat dünýädäki hökümetleri we syýasaty ýöredijileri Hytaýyň üpjünçilik zynjyrynyň monopoliýasyna garşy işlemäge çagyrýar.Şeýle hem hasabatda içerki önümçilige başlamak üçin dürli çözgütler teklip edilýär.
Hasabat, beýleki ýurtlaryň üpjünçilik zynjyryna girmeginiň öňüni alýan esasy faktor hökmünde çykdajy faktoryny kesgitleýär.Zähmet, goşmaça çykdajylar we tutuş önümçilik prosesi taýdan Hytaýyň çykdajylary Hindistan bilen deňeşdirilende 10 göterim arzan.Önümçilik prosesi ABŞ-daky çykdajylar bilen deňeşdirilende 20 göterim arzan we Europeewropanyňkydan 35 göterim arzan.
Çig mal ýetmezçiligi
Şeýle-de bolsa, hasabatda Hytaýyň üpjünçilik zynjyryndaky gegemoniýasynyň, ýurtlar PV nollara we çig mallara bolan islegini aşa artdyryp biljekdigi sebäpli sap nol zyňyndylaryna tarap hereket edenlerinde has uly meselä öwrüljekdigi tassyklanýar.
IEA aýtdy
Gün PV-iň möhüm minerallara bolan islegi, nol zyňyndylaryna barýan ýolda çalt artar.PV-de ulanylýan köp sanly minerallaryň önümçiligi ýokary derejede jemlenendir we Hytaý esasy rol oýnaýar.Materiallary has netijeli ulanmakda gowulaşmalara garamazdan, PV pudagynyň minerallara bolan islegi ep-esli artar.
Gözlegçileriň getiren bir mysaly, gün PV önümçiligi üçin zerur bolan kümüşe bolan islegiň ýokarlanmagydyr.Olaryň pikiriçe, esasy mineral islegi 2030-njy ýyla çenli dünýädäki kümüş önümçiliginiň umumy mukdaryndan 30 göterim ýokary bolar.
Gözlegçiler "Bu çalt ösüş, dag-magdan taslamalary üçin uzak möhletler bilen bilelikde üpjünçiligiň we islegiň gabat gelmezligi töwekgelçiligini ýokarlandyrýar, bu bolsa çykdajylaryň ýokarlanmagyna we üpjünçiligiň ýetmezçiligine sebäp bolup biler" -diýdi gözlegçiler.
PV panelleri ýasamak üçin başga bir möhüm çig mal bolan polisilikonyň bahasy pandemiýa wagtynda, önümçiligiň peselmegi bilen ýokarlandy.Häzirki wagtda önümçilik çäklidigi sebäpli üpjünçilik zynjyrynda kynçylyk döredýär diýdiler.
Gözlegçiler, wafli we öýjükleriň, beýleki möhüm maddalaryň bolmagy 2021-nji ýylda islegiň 100 göterimden gowrakdygyny aýtdy.
Öňe barýan ýol
Hasabatda, beýleki ýurtlaryň Hytaýa durnuksyz garaşlylygyny azaltmak üçin özleriniň PV üpjünçilik zynjyrlaryny döretmek üçin hödürläp biljek potensial höwesleri görkezilýär.
IEA-nyň maglumatlaryna görä, dünýädäki ýurtlar işewürlik mümkinçiliklerini gowulandyrmak we ösüşini çaltlaşdyrmak üçin gün PV önümçiligine degişli dürli çykdajylara göni subsidiýa bermekden başlap bilerler.
2000-nji ýyllaryň başynda Hytaý ykdysadyýetini we eksportyny ösdürmek mümkinçiligini görende, içerki öndürijilere arzan karzlar we grantlar arkaly goldaw berildi.
Edil şonuň ýaly-da, IEA-nyň içerki PV önümçiligini ýokarlandyrmak üçin görkezmeleri pes salgytlary ýa-da import edilýän enjamlar üçin import nyrhlaryny, maýa goýum salgyt karzlaryny bermek, elektrik çykdajylaryny subsidirlemek we zähmet we beýleki amallar üçin serişdeleri öz içine alýar.
Iş wagty: Sentýabr-08-2022